„Tiurma - łagier Tost” - ukazała się książka o historii obozu NKWD w Toszku w roku 1945!
Każdy z współautorów obszernie zreferował zebranym część pracy, za którą był odpowiedzialny. Przypomnijmy, że książka obejmuje trzy główne tematy: historię obozu, relacje świadków oraz listę więźniów i ofiar. Współautorzy podkreślili, że choć przygotowana monografia wydaje się na dzień dzisiejszy dość wyczerpująca, to z pewnością nie prezentuje ona jeszcze pełni wiedzy na temat obozu NKWD w Toszku. Pozyskanie dodatkowych materiałów uzależnione jest od ich udostepnienia przez archiwa rosyjskie, co obecnie, w przeciwieństwie do okresu lat 90., jest bardziej utrudnione. Współautorzy zadeklarowali jednak, że zamierzają konsekwentnie mierzyć się z tym ważnym tematem, a o ewentualnych postępach będą informować.
W części przeznaczonej na dyskusję głos zabrało kilkoro mieszkańców, dopytując m.in. o współpracę z archiwami na wschodzie. Były też pytania o ewentualne relacje nadzorców obozu NKWD w władzami Toszka w okresie istnienia obozu. Jeden z mieszkańców przywołał swoje wspomnienia z dzieciństwa, w których zapisały się wrażenia strachu związanego z byłymi więźniami obozu, którzy po jego rozwiązaniu chronili się nieraz u mieszkańców Toszka, kiedy ze względu na stan zdrowia, nie byli w stanie podjąć podróży do swoich domów. Rodziny niejako przyłapane na pomaganiu byłym więźniom, były poddawane różnego rodzaju szykanom. Najbardziej dramatyczny wątek tej historii to liczba ofiar obozu (szacuje się, że jest ich nie mniej niż 3.000!), miejsce ich pochówku, a także historia odkrywania i przekazywania wiedzy o prawdopodobnym miejscu zbiorowej mogiły ofiar. W tym zakresie głos zabrała pani Maria Nowak - Kowalska, była zastępczyni burmistrza Toszka, którzy przypomniała szereg mniej znanych faktów z minionych dekad.
W podsumowaniu dr Sebastian Rosenbaum podkreślił z jednej strony ciągłość prac nad tą trudną kartą historii naszego miasta, wspominając m.in. Karola Dworaczka i Andrzeja Podkowę, jako tych, którzy nadali sprawie obozu i jego ofiar rozgłos, a także dr. Stanisława Dielehnera i prof. Józefa Musieloka, którzy byli jednymi z inicjatorów „Porozumienia Mieszkańców Toszek - Wielowieś” na rzecz zbadania tych wydarzeń. Burmistrz Grzegorz Kupczyk wyraził satysfakcję, że tak długo wyczekiwana przez wielu mieszkańców polskojęzyczna monografia mogła się ukazać. Wyraził także przekonanie, że mieszkańcy Toszka, którzy od przełomu lat 80/90 byli inicjatorami przywracania pamięci o obozie NKWD w Toszku, uzyskali dzięki tej książce pewnego rodzaju namacalny rezultat swoich odważnych inicjatyw, który nawet jeśli jeszcze w pełni wszystkiego nie opisuje, to znacząco do prawdy o tych wydarzeniach przybliża.
Publikacja została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 
